Viet Tide Xuân Giáp Ngọ 2014

Quả trứng

Mẹ giành nguyên một quả trứng trong ngày Tết Nguyên Đán cho em trai, tôi lặng lẽ đập quả trứng còn lại, khuấy đều trong nồi canh cho cả nhà. Lâu lắm mới được ăn trứng tươi, dù chỉ là chút  lưa thưa  trong tô canh như gợn mây trắng bay trên bầu trời trong vắt .

Ba tôi phục vụ trong Hồng quân, cho nên thường vắng nhà kể cả ngày tư ngày Tết, cái gánh nặng sinh kế chất đầy trên đôi  vai nhỏ cuả mẹ tôi. Bà là chuyên viên phòng thí nghiệm cuả bệnh viện, công việc đòi hỏi hầu hết thời gian cuả mẹ. Tôi không còn nhớ rõ mình bắt đầu làm các công việc chăm sóc nhà cửa, nấu nướng, giặt giũ tự bao giờ. Sau giờ học, tôi vội vã đến hợp tác xã đứng xếp hàng chờ mua thực phẩm, có được thì phải nhanh chân về lo bữa cơm cho gia đình, sau khi dọn rửa bát diã thì lo học bài cho ngày mai.

Tôi rất yêu thương mẹ, bà làm việc cật lực để có miếng ăn cho ba chị em chúng tôi. Lương bổng trong quân đội cuả Ba tôi rất ít oi, không đủ cung ứng cho chi phí cuả cả gia đình, nhưng Ba tôi không có khả năng nào khác để kiếm thêm tiền. Thuở nhỏ. mồ côi trong cuộc trường kỳ kháng chiến cuả Mao lãnh tụ, đói lã chốn quê nhà, được Hồng Quân cho miếng ăn, Ba tôi trả lại bằng một đời trung thành với Đảng Lảnh đạo, tận tuỵ với binh nghiệp. Tôi chưa bao giờ nghe Ba than phiền  về sự thiếu thốn, bất công, luôn triệt để tuân hành mệnh lệnh ban xuống từ Trung Ương Đảng.  Ba không hề thắc mắc về sự thất bại hay sửa sai, chỉnh đốn cải tạo cơ cấu  của nhà nước. Khi tôi lớn lên, nhìn thấy sự thay đổi trong cuộc sống của những người chunh quanh, thường tự hỏi “ Nếu Ba tôi không tuyệt đối tin tưởng vào con đường cuả Đảng thì biết đâu bây giờ cuộc sống cuả chúng tôi đã yên ấm đến ngần nào?”

Khi mẹ sinh em gái, vì không thể nghỉ việc để chăm sóc con. mẹ mang em gởi cho người khác nuôi. Mãi cho đến khi em lên năm thì mới mang em trở về nhà cho đi học. Bấy giờ tôi đã đủ lớn lên để biến thành cột chống trong gia đình. Tất cả công việc hàng ngày đều trông cậy vào tay tôi, cơm canh chờ khi mẹ tôi về nhà nấu nướng thì đã quá muộn. Tôi tập nấu ăn từ khi chưa lên mười, càng ngày mẹ thấy tôi biết chăm sóc nhà cửa thì càng  rảnh tay cố gắng  làm thêm giờ để có tiền phụ trội chi dụng trong gia đình. Riêng em gái thì viện cớ học hành, từ chuyện đơn giản là xếp hàng lảnh phiếu thực phẩm cho đến giặt giũ lau chùi nhà cửa em cũng không phụ giúp gì cả. Đã thế  mẹ và em gái luôn cãi cọ trong nhà, em hận mẹ bỏ rơi những năm còn bé phải sinh sống với người ngoài. Điều nầy cũng đúng thôi, vì không nuôi em từ tấm bé thì làm sao có sự thương yêu gần gũi được? Cho dù chính em là máu thịt do mẹ cưu mang chin tháng sinh ra, nhưng không được bồng ẳm nâng niu, sớm hôm chăm sóc thì tình cảm cũng không thể mật thiết đậm đà. Tôi kề cận bên mẹ nên cảm thông hoàn cảnh khó khăn, trong khi em tôi không thấy điều đó, em lại thương Ba tôi hơn, vì chỉ có Ba giữa chuyến công tác thường xuyên ghé lại thăm chừng em, chứ mẹ tôi thì làm việc mòn mõi không còn thời gian nghỉ ngơi thì còn có lúc nào thăm viếng ?

Khi mẹ sinh ra em trai, bà rất vui mừng, xem như bổn phận cuả người phụ nữ đã chu toàn, mẹ đã sinh được đứa con nối dòng cho nhà họ Dương. Vì thế Ba tôi cũng xin thuyên chuyển về sống gần gia đình, điều nầy càng khiến em gái tôi sung sướng hơn.

Em gái vẫn là viên ngọc qúi cuả Ba, cho dù em trai mới là người thật sự quan trọng hơn trong mắt Mẹ. Từ tấm bé Mẹ luôn chăm sóc lo lắng tìm thức ăn uống bổ dưỡng, món ngon vật lạ hiếm hoi, tem phiếu mua thực phẩm đôi khi chỉ được hai quả trứng, vào tháng sinh nhật hay lễ Tết,  mẹ đã giành phần riêng nguyên quả trứng luộc, trong khi cả nhà chỉ còn chút trứng nổi lều bều trong tô canh nước nhạt.

Cho đến khi vào đại học, tôi vẫn không có thởi gian vui chơi với bạn bè cùng lớp tuổi, ngoài giờ học tôi còn phải về chu toàn công việc cho cả nhà, không ai nghĩ đến chuyện tôi đã thành thiếu nữ, đang tuổi xuân thì, tôi cũng có những ước mơ thầm kín, những giây phút mộng mơ cuả thời con gái.

Anh thường thấy tôi vội vã rời lớp học, không hề la cà cùng chúng bạn. Tôi không biết anh đã đề ý mình từ bao giờ, khi anh ngỏ ý muốn mời tôi đi dạo, hay đi xem hát, tôi phải vội vã nấu nướng cơm nước xong cho cả nhà rồi mới tất tả đến điểm hẹn cùng anh. Khi Mẹ biết tôi đang hẹn hò với anh, hình như bà mới nhớ ra mình có một đưá con gái đang tuổi xuân thì. Khi ấy em trai đã vào trung học, Mẹ đã trút hết tất cả tình yêu thương vào cho em trai nên không còn giành lại chút nào cho chúng tôi. Tôi có được món quà  đầu tiên vào ngày Tết là chiếc aó chiếc áo lụa mới màu xanh do anh tặng. Tôi nhớ mình cảm động đến nghẹn ngào. Anh bảo màu xanh là màu hy vọng, anh muốn thấy tôi vui tươi xinh xắn như màu trời.

Anh tốt nghiệp đại học có công việc làm hẳn hoi, đến xin phép Ba Mẹ để kết hôn với tôi. Tôi vẫn chưa tốt nghiệp đại học, nhưng biết mình không có nhiều cơ hội chọn lựa đợi chờ để đánh mất thanh xuân  nên đã vội vã nhận lời, dù vậy đến bây giờ tôi không hề hối hận, cho dù có thêm người để chọn lựa, tôi chỉ chọn ưng anh thôi. Sau khi kết hôn, chúng tôi sống trong một căn chung cư nhỏ. Tôi rất an lành hạnh phúc, cho dù có phải chung cùng với bao nhiêu gia đình khác cũng không hề gì.

Mặc dù đã kết hôn, nhưng tôi vẫn tiếp tục cho xong đại học và vẫn hàng ngày trở về  nhà lo cơm nước cho Ba Mẹ. Anh càng không phàn nàn tôi càng cố gắng lấy cho được mảnh bằng để có một nghề nghiệp vững chắc. Mặc dù  anh có công ăn việc làm tốt, nhưng thêm vào tiền lương cuả tôi thì mới có thể đảm bảo tương lai cho con cái sau nầy.

Tôi ao ước sinh cho anh đứa con trai để nối dòng, bây giờ tôi hiểu tại sao Mẹ tôi phải cưu mang cái gánh nặng tinh thần đó. Thật ra trong lòng tôi có chút phản kháng lại những phong tục tập quán ràng buộc bổn phận cuả người phụ nữ. Tại sao đã hô hào giải phóng phụ nữ, cho quyền tự do làm việc, phấn đấu trong các cơ sở cùng với nam giới mà vẫn khư khư giữ lấy thói “ Trọng nam khinh nữ ” ? Bây giờ Đảng Lảnh đạo ra chỉ thị mỗi gia đình chỉ được phép sinh một đứa con, với khoa học càng ngày tiến bộ, người ta đã biết giới tính cuả bào thai, những nữ nhi chưa sinh ra đời đã bị huỷ hoại từ trong trứng nước, những bé gái trót sinh ra bị vất bỏ như giấy rách giẻ vụn bên lề đường. Không còn phụ nữ để giữ cán cân bằng âm dương, để sinh con cái, tương lai cuả quốc gia sẽ về đâu? Trừ khi người ta có thể tạo được hài nhi mà không cần đến người mẹ cưu mang chin tháng muời ngày.

Những âu lo cuả tôi tan biến khi nhìn thấy anh nâng niu đứa con gái đầu lòng như trứng mỏng. Đồng thời anh cũng bảo tôi “ Anh sẽ đưa em và con  đi tìm nơi khác sinh sống. Vì tương lai cuả con mình cũng như cuả chính em, gia đình lợi dụng và bốc lột em còn hơn đầy tớ trong nhà, có ai nghĩ đến sức khỏe cuả em cũng có giới hạn, họ chỉ nhắm vào sự tận tuỵ phục vụ chăm sóc mọi người cuả em thôi, họ thật là vô ơn quá!.”

Và anh làm thật, khi anh báo tin là đã nhận việc làm mới và chuẩn bị đưa mẹ con tôi sang Hoa Kỳ, bấy giờ gia đình tôi mới thấy chới với hụt  hẫng. Bao nhiêu năm nay, họ đã  ỷ lại vào sự làm việc cuả tôi, bây giờ thì phải tự lực cánh sinh, em gái phải thay tôi săn sóc cha mẹ. Phần Mẹ đã gom góp hết tiền bạc gởi em trai lên Bắc Kinh trọ học để tìm tương lai. Mẹ đã cấy vào đầu em tư tưởng phấn đấu vươn lên, đất Trường An nầy không phải là nơi cho em tạo sự nghiệp, Bắc Kinh mới là đất để dụng võ giương oai.

Tôi  theo anh sang cư trú ở Boston miền bắc Hoa Kỳ, thời gian đầu rất khó khăn, ngôn ngữ bất đồng, con gái hãy còn bé, mỗi ngày hai bận đến trường đưa đón.Trời lạnh cắt thịt da, không một người thân quen hay bạn bè. Tôi học tiếng Anh cùng với con tôi, nhưng dù có cố gắng cách nào đi nữa cũng không thể phát âm chính xác được. Khi tôi ngỏ ý muốn vào trường học thêm sinh ngữ để tìm việc làm phụ giúp, anh ngại tôi khó nhọc, với thói quen tiết kiệm cho nên với tiền lương cuả anh thì gia đình cũng đủ chi tiêu hàng tháng rồi. Nhưng tôi thích làm việc, nên không thể ngồi yên nhìn anh vất vả, nhất là sau khi con gái vào trường học suốt ngày, tôi quanh quẩn trong bốn bức tường như tù giam lỏng.

Tôi ghi tên học nghề thẩm mỹ. Thật là trớ trêu, tôi chưa hề biết trang điểm làm đẹp như thế nào khi còn ở quê nhà, sang Hoa Kỳ choá mắt, ngẩn ngơ nhìn các gian hàng mỹ phẩm thật đồ sộ. Rất may mắn cho tôi, bài học lý thuyết lẫn thực hành không khó khăn, đàm thoại mới là trở ngại chính, tôi vượt qua được cưả ải nầy thì giống như cá hoá long. Khi cầm lấy mảnh bắng tốt nghiệp và giấy phép hành nghề, tôi sung sướng như cánh diều no gió bay bổng cho đến khi thực tế giáng cho tôi một cú đấm lăn lóc xuống đời.

Tôi làm việc cho một viện thẩm mỹ tư nhân, họ nhận tôi như một con ở để sai vặt, lương bổng trả theo luật tối thiểu, làm việc không ngừng nghỉ. Tôi phải đi hai chặng xe buýt, đến nơi bắt tay vào việc, từ  gội đầu cho khách đến giặt giủ khăn,  chùi rửa chén cọ pha màu, quét tóc trên sàn nhà, chạy ba tầng cầu thang để mang vật liệu lên cho thợ làm việc, mùa đông vùng Bắc Mỹ rất khắc nghiệt, trời lạnh như dao cắt da, hai tay tôi khô nứt nẻ sần sùi như da trâu, tôi xuống cân thảm hại nhưng không dám than phiền với anh, hơn nữa tôi cần tiền để phụ giúp ba mẹ tôi ở quê nhà. Tôi đã không giúp được anh thì thôi chứ còn lòng dạ nào dùng tiền do công lao khó nhọc cuả anh để phụ giúp cho gia đình mình ?

Khi anh xin thuyên chuyển làm việc ở miền Nam California, tôi như thoát gánh nặng. Những mùa đông dài thăm thẳm miền Bắc Mỹ như cơn ác mộng đã qua đi. Bây giờ tôi đã quen với đời sống ở Hoa Kỳ và đã có thêm kinh nghiệm nghề nghiệp. Tôi tự mình muớn một gian hàng nhỏ để làm việc riêng, không cần phải lệ thuộc hay chiụ dưới quyền sai bảo cuả chủ nhân hay người quản trị nào hết, lợi tức cuả tôi có phần ổn định, nhưng mỗi lần gọi điện thoại về quê nhà thăm gia đình lại chuốc thêm lo âu buồn bã, Ba Mẹ tôi ngày càng cao tuổi, nay yếu mai đau, tôi không ở gần chăm sóc được, cảm thấy xót xa nên cố gắng kiếm tiền để gởi về hàng tháng. Sau khi Ba tôi mất đi, em gái và mẹ tôi cứ phiền trách lẫn nhau làm cho tôi đứng giữa không biết nên nói năng thế nào. Mẹ muốn giữ lại kỷ niệm cuả chồng, em muốn giành lấy phần cuả Ba, cứ thế mà giằng co rồi nay lời qua mai tiếng lại. Trong lòng em vẫn hận mẹ bỏ rơi khi còn bé, tôi biết tính em cố chấp, nhưng đã quá lâu rồi tại sao không chiụ thông cảm cho mẹ, cả hai đều mất người thân thiết nhất cuả mình, sao lại không nương tựa an ủi nhau mà lại cấu xé cho thêm đau lòng?

Tôi xin cho mẹ sang du lịch Hoa Kỳ và ở lại với tôi được sáu tháng. Mẹ thích đời sống dể chịu bên nầy nhưng mẹ không thể định cư ở Hoa Kỳ được. Khi mẹ về lại quê nhà tôi gởi theo rất nhiều quà cáp cho em gái, cả hai sống êm ái được ít lâu. Đến khi em gái bảo tôi phải gởi tiền về để  xây nhà cho Mẹ thì tôi không còn nhường nhịn được nữa,  tôi đào đâu ra tiền? Tôi vẫn chưa có đủ tiền mua nhà cho mình thì tiền đâu mà gởi về ? Thế là chiến tranh lạnh giữa chúng tôi. Em trai tôi từ khi tốt nghiệp Đại học có việc làm ở Bắc Kinh, đã lập gia đình và di dân sang Úc Đại Lợi và không hề trợ giúp gì được cho Ba tôi lúc sinh tiền thì còn nói gì đến góp tiền xây nhà cho Mẹ ?

Tôi đón Mẹ sang Hoa Kỳ được hai tháng thì anh phải thuyên chuyển về vùng Vịnh. Giá sinh hoạt và nhà cửa nơi nầy quá đắt đỏ, cả gia đình chỉ có một căn phòng vuông vắn trong cao ốc để tạm trú. Mẹ phải trở về Trường An lần nầy buồn lắm, nhưng tôi không biết phải giúp cách nào đây, Mẹ đã già yếu rồi, với trợ cấp y tế và tiền hưu bổng của cuả nhà nước do những năm dài tận tụy, Mẹ cũng có thể sống qua ngày, chưa kể đến sự trợ giúp của tôi, nhưng tinh thần Mẹ sa sút vì cô đơn và thất vọng, đứa con trai mẹ đặt hết kỳ vọng, hy sinh cả quả trứng trong khẩu phần của gia đình để bồi bổ, chắt mót dành dụm từng đồng để lo cho nó ăn học, niềm ao ước được phụng dưỡng lúc xế chiều như bọt bóng bay tan biến trên không trung. Từ khi sang Úc Đại Lợi , ngày Lễ Tết hàng năm, em trai chưa lần nào về chúc thọ, viếng thăm Ba Mẹ, mỗi khi đau yếu thuốc thang, chỉ có tôi là người thường xuyên gởi tiền về phụ giúp. Ngay cả khi lo đám tang cho Ba, cũng chẳng thấy em gởi gắm gì. Khi Mẹ bệnh nặng, tôi về Trường An chăm sóc cho đến khi Mẹ hồi phục thì mới trở lại Hoa Kỳ. Không ngờ Mẹ chỉ cố gắng sống hy vọng để rồi mỏi mòn chờ đợi trông thấy đứa con trai lần cuối mà nó vẫn biền biệt như bóng chim tăm cá.

Mẹ mất đi tôi chín ruột gan, đau phần mất đi người cưu mang sinh đẻ ra mình, nhưng vẫn chưa bằng cho đau cho thân phận cuả người mẹ đợi chờ con trai trong tuyệt vọng.  Người ta thường nguyền ruả  “Đẻ ra đứa con bất hiếu thà rằng đẻ ra quả trứng để luộc ăn”…

Tôi không biết cho đến cuối cuộc đời, mòn mỏi chờ mong, Mẹ tôi có khi nào hối hận đã sinh ra đứa con trai bất hiếu đó hay không ?

Vũ Thị Thiên Thư.

Bỏ lại quê hương

– Xin mời hành khách Nguyễn Tâm trở lại quầy gởi hành lý

Ngạc nhiên khi nghe tên gọi trong hệ thống phòng thanh , giác quan thứ sáu cho tôi biết chuyện gì sảy ra, tôi quay sang nhìn anh

– Em biết tại sao rồi

Thư thả bước trở vế quầy vé, nhìn vào người nhân viên cuả Hàng Không Việt Nam, tôi hỏi cô

– Tôi là người hành khách vừa được gọi tên. Xin cho tôi biết lý do.

Cô ta nhìn tôi lạnh lùng, ra lệnh

– Bà vào phòng an ninh cuối quày vé mà hỏi.

Căn phòng nhỏ màu xám trắng trơ truị, không một chiếc ghế cho khách ngồi, cô nhân viên an ninh ngồi chong mắt trước màn hình X-ray, tôi nhìn vào chiếc thang cuốn dùng chuyên chở hành lý, nhận ra chiếc rương quen thuộc cuả mình đang nằm trơ trọi . Không buồn nhìn lên tôi , cô ta hất hàm buông lệnh vào khoảng trống không

– Mở hòm ra.

Tôi đứng im lặng giả vờ như không hề nghe lệnh cô nói. Cô ta lập lại khẩu lệnh, lần nầy ngước mặt lên. Tôi nhìn thẳng vào mặt cô hỏi lại

– Cô bảo tôi ?

Tôi cảm thấy chán ghét thái độ bất lịch sự, hống hách cuả cô ta, giả vờ như không thấy chỉ có hai chúng tôi là hành khách đang đứng trong phòng.

– Hòm đó cuả bà, hãy mở ra cho chúng tôi khám.

– Đúng là cuả tôi. Cô muốn khám cứ tự nhiên

Tôi nhìn cô trả lời, Anh biết tôi ghét thái độ trịch thượng cuả cô ta, nên nhíu mày nhìn tôi, không muốn nhùn nhằn mất thời gian thêm nữa, càng đứng lâu càng chán cái khuôn mặt lạnh căm kia, tôi mở dây kéo, lật tung nắp rương rồi nhìn cô .

– Lọ gì thế , lấy ra

– Tương bần Hải Dương, quà biếu cuả quê nhà

– Thứ nầy không mang lên máy bay được .

– Tôi không thấy bảng liệt kê các thức không mang theo được, lọ nầy đã đóng khằn lại , niêm rất chặt và có bao bì cẩn thận vẫn không gởi theo h ành lý lên máy bay được ư ?

– Không mang lên máy bay được. Bảo người nhà mang về đi.

Tôi im lăng móc hai lọ tương Bần ra , đặt lên bàn

– Người nhà không theo tiễn chúng tôi, nên không thể gởi trở về. Chúng tôi biếu cô vậy , chào cô

Xếp lại các vật dụng trong rương cho ngay ngắn, chậm rãi thắt lại mối dây, đóng nắp rương. Những ngón tay đặt trên sợi dây kéo như trăm cân nặng, tôi khóa lại nổi niềm nghẹn ngào.Tôi không tiếc hai lọ tương, không đáng là bao, chỉ thương cháu công trình cháu dầm sương sớm, dậy từ lúc trăng non còn trên đỉnh, lặn lội vượt qua con đường dài, sang tận Hải Dương, rồi lại qua mấy chục cây số, mang hai lọ tương ra tận Hà Nội, tần ngần duí vào tay, ngày tôi từ giã gia đình trở vào Nam.

– Cháu biếu mợ, chút quà nhà quê .

Tôi nghẹn ngào, chỉ vì một câu nói tình cờ cuả Cậu, mà cháu tận đáy lòng ghi nhớ, và đi tìm mua cho bằng được thứ tương Bần nổi tiếng cuả quê nhà.

– Mợ con kén ăn cực kỳ, không cần thịt cá, mợ chỉ thích ăn rau và đậu phụ thôi, có đĩa rau luộc chấm tương là mợ hạnh phúc rồi .

– Thế mợ ăn được tương Bần à ?

T ôi mĩm cười

– Có phải tương bần Hải Dương không con ? Mợ chỉ nghe nói, đọc trong truyện thôi, nhưng chưa được ăn thử bao giờ, chắc là ngon lắm hở?

– Tưởng mợ muốn sơn hào hải vị, tương Bần thì chán vạn mợ à

– Câụ con chỉ kể xấu thôi, mợ ăn kiêng chứ không phải ăn kén. Đừng lo lắng thức ăn cho mợ, làm phiền mọi người chuyện ăn uống, th ật không muốn tí nào trong nhà nhà có rau đậu là đủ lắm rồi .

– Mợ có ăn được mắm tôm vắt chanh không ?

– Mợ không ăn được mắm tôm, vì kiêng thức ăn mặn.

– Câu bảo mợ thích rau muống , chị để giành cho mợ cả ao kia, rau non lắm , chiều nay bảo bọn trẻ hái cho mợ một ôm.

– Rau nhà ta trồng lấy thì ngon nhất rồi chị.

Nhìn qua lũy tre xanh, ngôi đình làng khiêm nhượng ẩn dưới tàng lá lưa thưa. Con đường nhỏ dẫn vào làng trải đầy rơm rạ mới cắt, chợt nhớ ra đang là mùa gặt hái. Hít một hơi dài đầy hai buống phổi đói, đã từ lâu lắm rồi không được thở không khí thơm ngát mùi rơm rạ mới cắt cuả quê nhà.

Ký ức trùng trùng, như cuộn phim liên tục, Cuối tháng chạp thuở thiếu thời, những ngày cận Tết, được nghỉ học xin theo Dì vào ngủ trong ruộng Ngoại, cánh đồng thênh thang lâp loè ánh sáng từ những chiếc đèn bão lung linh. Chén cháo nửa đêm dưới bầu trời sao lấp lánh, ấm mùa gió bấc tận đáy lòng.

Trước mắt, nhìn màu vàng óng ánh cuả các thửa ruộng nhỏ như manh đệm, nhớ lại khu dinh điền thẳng cánh cò bay, những cánh đồng bát ngát bên dòng sông Hậu mà thương vô cùng.

Mỗi gia đình chỉ có dăm ba sào ruộng được chia theo nhân khẩu, đất vừa gặt xong vụ mùa, chưa kịp hồi sinh, đã phải gồng mình nuôi thêm hoa màu phụ, đây giồng khoai sắn, kia luống rau xanh, như các loại ký sinh trùng bám hút đến tận cùng, vắt cho khô cạn kiệt, từng giòng máu sinh, từng tia mạch sống. Nhìn xuống đôi bàn tay, những ngón chai cứng, cùn mằn cuả Hà, để hiếu và cảm thông nỗi khó khăn cuả một đời người nông dân bám vào con trâu và mảnh ruộng.

– Vụ muà nầy, sau khi con gặt hái xong bán thóc ra được chừng bao nhiêu tiền ?

– Năm này giá cao đó mợ , gần ba trăm ngàn một tạ thóc cơ

– Thế ư ? Làm ruộng có thu được lợi nhuận đủ để chi dùng hàng năm không con ?

– Cũng tuỳ theo thu hoạch hàng năm mợ à, năm nào thất muà thì không có mà ăn nói gì đến bán .

– Cơ khổ, cả một vụ mùa mà không đủ lúa thóc để ăn nữa, vậy thì lấy gì mà sống đây con ?

– Đấp đổi thôi mợ ạ! Cháu là nông dân, nên sống bám vào đất đai, cùng với mấy sào ruộng, nhiều người đã bỏ làng ra đi tìm phương sinh sống khác, nhưng dù cháu có đi đâu cũng biết làm gì mà sống, cả đời chỉ biết cấy cày, và chăn nuôi gia súc thôi .

– Tại sao con không chuyển sang học một nghề nghiệp gì khác, hay buôn bán nho nhỏ cho đời sống bớt cực khổ, mai kia sức yếu, làm sao có thể dãi nắng dầm sương, ngâm mình dưới ruộng nước mà cấy luá cả ngày ?

– Cháu không có tiền làm vốn liếng, học thức chẳng bao nhiêu thì lấy gì làm phương tiện ?

Nhìn xuống hai bàn chân khô, đôi gót chân nứt nẻ, nước ruộng phèn thấm vào làn da dầy như mo cau, qua bao nhiêu muà, tiếp mùa, càng dầy thêm, như lớp da trâu bò, phản ứng cuả cơ thể cố sức chống chỏi lại sự tàn phá cuả nắng mưa, càng thêm tuổi đời càng khô cằn thêm vì dạn dày sương gió.

Con đường về thủ đô, Nghìn Năm Văn Hiến, qua dòng sông Hồng, cầu Long Biên ngơị ca trong chiến sử, nước sông mùa khô bày ra hai bên bãi lạn . Dân số càng đông, bỏ ruống vườn bám vào thành phố, cho đến mảnh đất phù sa bên ngoài con đê cũng được tận dụng tối đa. Từ bao giờ, niềm kiêu hảnh cha ông lưu truyền chỉ bằng lời lẽ trống không, cơm gạo sản xuất vơ vét bán ra bên ngoài nhưng không đủ nuôi cho trẻ con no bụng trong nước, bài hát ngợi ca người phụ nữ, không giúp được đôi bàn tay lấm lem kia, c úng với thân xác hao gầy vì hai sương một nắng. Tôi đi như người mộng du, đi nhớ trong lòng câu than thở nhỏ nhẹ

– Cháu cũng muốn ở lại thăm cậu mợ ít lâu, nhưng phải về lo chăm sóc viêc nhà mợ à.

– Cận Tết , muà màng xong, còn làm gì nữa vậy con ?

– Cháu về lo vét mương bắt cá , đã sang mùa bấc rồi , rét lắm mợ ạ

– Rét vẫn phải dầm mình, vét mương sao con ?

– Vẫn phải làm mợ à

– Còn bố cuả các cháu đi đâu mà không phụ ?

– Anh ấy không phụ giúp việc của đàn bà .

Câu nói như tiếng than u trầm, như tiếng vọng lại từ ngàn xưa Tôi ngẩn người, có tiếng chuông nào gióng lên trong tiềm thức. Những hình ảnh quá khứ nối tiếp nhau, bài học từ sách vở chỉ trích người đàn ông dài lưng tốn vải, người đàn ông không thò đôi tay cầm bút học thói thánh hiền vào công việc nhỏ nhặt trong nhà, người đàn ông quên mất chuyện vợ chồng phải chia sẻ nhau, như chồng là cái đăng thì vợ là cáí đó, chồng chài vợ lưới , trong có thiếp ngoài có chàng.

Thân phận người phụ nữ sinh ra là đã gánh gồng vượt biển mồ côi, còn cưu mang thêm số phận hẩm hiu, thân cò lặn lội bờ sông , gánh gạo nuôi chồng …

– Bác cho chúng tôi về Khách sạn Hồ Gươm, phố Hàng Trống .

– Hai bác không đi phố à ? Có chợ đêm cho đến hôm rằm đó

– Chợ đêm ở khu phố nào vậy bác?

– Cứ dọc theo bờ hồ, rẻ vào Phố cổ, sang phố hàng Đào, chợ Đồng xuân, chợ đêm mở cho đến hôm Trung Thu .

Chiếc tắc xi chạy trên con đường dọc theo bờ hồ Hoàn Kiếm đầy những bộ hành tất tả, tôi không tìm thấy hình ảnh những nam thanh nữ tú thong thả dạo chơi trong các mẩu truyện đọc từ thuở còn mài ghế nhà trường. Mặt hồ như tấm gương phản chiếu những năm tháng dài, những nhọc nhắn cuả một đời tận tuỵ, trong ánh mắt cuả những người thấy quá nhiều đổi thay, như người đi lạc, tôi hỏi bác tài xế, về những điạ danh trong sách vở, về dấu tích cuả một thời vàng son, Bác bật cười

– Bà không tìm được đâu, may mắn găp được người Hà Nội khi xưa thì họ có thể nhắc lại tên cũ, chứ còn người mới nh ập cư thì họ cũng không biết gì như bà thôi .

Tôi tưởng chừng như trong lòng có một khoảng trống nào không thể lấp được. Cũng như, tôi đang đi tìm bóng ma giữa ban ngày, những hình ảnh trong ký ức tuyệt vời thuở còn cắp sách, cành bàng trong đoản văn, màu lá bàng cuối thu, vẽ vời trong trì tưởng tượng, hoa Gạo em tôi ao ước nhìn thấy, bờ đê Yên Phụ cuả chàng Dũng … Em ơi! Tôi cũng như người mộng du, đang đi tìm hư ảnh, những trao gởi dặn dò, tôi đã không có quá khứ ở nơi nầy, làm sao có thể đi tìm lại linh hồn ma cũ cho em ?

Vũ Thị Thiên Thư